De Stem van de Wadden
Hoe ontdekken we wat het Waddengebied zèlf wil?
Kunnen we daarvoor natuuropstellingen inzetten?
Natuuropstellingen zijn een innovatieve methode om inzicht te krijgen in de dynamiek van ecosystemen zoals het Waddengebied. Conform de aanpak bij familieopstellingen of organisatieopstellingen, waarin relaties en spanningen binnen een familie of organisatie inzichtelijk worden gemaakt, benadert een natuuropstelling de natuur als een geheel van verbonden elementen. Dieren, planten, de elementen en menselijke activiteiten worden gezien als onderdelen van een levend geheel, waarin harmonie kan worden hersteld.
Hoe werkt een natuuropstelling?
Bij een opstelling wordt een bepaald vraagstuk onderzocht. Hierbij vertegenwoordigen deelnemers specifieke elementen van het ecosysteem, zoals een bedreigde diersoort, een rivier of een menselijke ingreep. In een fysieke ruimte nemen de representanten intuïtief posities in ten opzichte van elkaar. Hierbij stemmen ze zich af op een groter veld van informatie. Door interacties te observeren en te begeleiden worden verborgen verbanden en spanningen binnen het ecosysteem zichtbaar. Nieuwe invalshoeken en oplossingen voor complexe ecologische vraagstukken ontstaan. Dit proces kan niet alleen leiden tot nieuwe inzichten en mogelijkheden oplossingen, maar draagt ook bij aan herstel van de balans.
Wat kan deze innovatieve aanpak bijdragen?
Inzichten in vraagstukken: Ze laten zien hoe factoren, zoals gasboringen of kunstmatige riffen, inwerken op het hele ecosysteem en helpen bepalen welke keuzes of beheermaatregelen het meest duurzaam of effectief zijn.
Verbetering van gezondheid van het ecosysteem: Opstellingen brengen een beweging op gang richting balans en harmonie, wat flora, fauna en menselijk welbevinden ten goede komt.
Bewustwording en betrokkenheid: Deelnemers ervaren een diepere verbinding met de natuur en vergroten hun besef dat ze deel uitmaken van het ecosysteem.
Ondersteuning van onderzoek: Ze bieden vernieuwende invalshoeken voor wetenschappelijke studies en beleid.
Voorbereiding op juridische veranderingen: Als de Waddenzee in de toekomst rechtspersoonlijkheid krijgt, kunnen opstellingen wellicht helpen bepalen wat de Waddenzee zelf wil.
Welke vragen kun je stellen bij zo’n systeemopstelling?
- Hoe kunnen we zorgen dat een hoogspanningskabel kabel zo min mogelijk schade toebrengt aan de natuur?
- Hoe kunnen dode perenbomen als riffen bijdragen aan het ecosysteem, en waar kunnen ze het beste worden geplaatst?
- Is het ecologisch verantwoord om zeehonden te bejagen vanwege hun eventuele impact op de totale hoeveelheid vis?
‘We can’t solve problems by using the same kind of thinking we used when we created them.’ Albert Einstein
Hoe draagt een natuuropstelling bij aan de gezondheid van het Waddengebied?
Een natuuropstelling haalt inzichten uit een groter geheel, ook wel “Nature Intelligence” genoemd. Dit gaat verder dan wat mensen kunnen bedenken, en opent daardoor nieuwe mogelijkheden.
Het maakt zichtbaar hoe verschillende onderdelen van het Waddengebied – zoals dieren, planten en menselijke activiteiten – elkaar beïnvloeden en samen de balans in het ecosysteem bepalen. Bijvoorbeeld: een opstelling kan laten zien welke gevolgen de aanleg van een hoogspanningskabel heeft voor zeehonden of de natuur van Schiermonnikoog.
Met deze inzichten wordt duidelijk welke maatregelen het beste werken om het gebied te beheren en te herstellen. Een natuuropstelling zet ook een beweging in gang richting meer harmonie in het ecosysteem.
Daarnaast biedt deze aanpak nieuwe ideeën voor wetenschappelijk onderzoek. Ook kan het helpen om antwoorden te vinden op de vraag wie de Waddenzee gaat vertegenwoordigen als deze in de toekomst juridische rechten krijgt.
Natuuropstellingen verbinden mens en natuur op een vernieuwende manier en helpen betere keuzes te maken.
Onlangs hebben we hiermee bijzondere ervaringen opgedaan toen we vanuit Stichting Waddenlicht samen ecosysteem Waddengebied en het ten Noorden van Schiermonnikoog geplande boorplatform onderzochten. Daar kwam iets verrassends naar voren: ecosysteem Waddengebied voelt zich genegeerd door de gemiddelde mens die meer vanuit verbinding met zijn hoofd dan vanuit zijn hart aanwezig is in het gebied. Bovendien was ecosysteem Waddengebied niet persé tegen een boorplatform, zo bleek. En, One-Dyas zelf, de maatschappij die gas wil winnen in de Noordzee boven Schiermonnikoog, stuitte wel op weerstand bij eco-systeem Waddengebied.
Aan het einde van deze opstelling was rust ontstaan, een open houding van alle opgestelde elementen ten opzichte van elkaar. Een niet-weten ook, met daarin besloten de mogelijkheid tot alternatieven en creatieve oplossingen waar het ecosysteem Waddengebied inclusief de mens, wel bij vaart.
Er gebeurt veel in zo’n opstelling. Te veel voor zo’n kort stukje tekst. Wil je zo’n opstelling met het Waddengebied in de hoofdrol meemaken? Laat het me graag weten via a.polman@waddenlicht.org of 06-49966463.